20 milionów m3 – na tyle oszacowana została ilość gruzów pokrywających Warszawę w 1945 r. W wyniku działań wojennych oraz celowej, zaplanowanej dewastacji zniszczono 65% miejskiej zabudowy stolicy. Bezpowrotnie zniknęły setki budynków użyteczności publicznej, mieszkalnych, obiektów sakralnych – w tym wiele bezcennych zabytków (niemal 100% Starego Miasta!). Do dziś zachowały się nieliczne oryginalne elementy przedwojennej zabudowy. Sprawdź, gdzie szukać tych niezwykłych pamiątek!
Działania wojenne okazały się przyczyną jedynie stosunkowo niewielkiej części zniszczeń, z jakimi musieli zmierzyć się mieszkańcy Warszawy. Podpalenia i burzenie kolejnych obiektów stały się elementem niemieckiej taktyki, mającej na celu pacyfikację warszawiaków i swego rodzaju „ukaranie” ich za podejmowanie czynnego oporu. Miasto miało całkowicie zniknąć pod gruzami. Na szczęście cel okupanta nie został zrealizowany.
Pracownicy AccorHotels zapraszają w niezwykłą podróż śladem przedwojennych obiektów, które do dziś zachowały się w zabudowie stolicy!
Przedwojenne kamienice – ślady świetności dawnej Warszawy
Jednymi z najbardziej okazałych zachowanych przedwojennych zabytków są niezwykłe kamienice. Przy wielu z nich można podziwiać również podwórkowe kapliczki – elementy unikalne na skalę światową. Wiele z kapliczek powstało właśnie w czasie wojny i okupacji, jako przejaw poszukiwania opieki i pocieszenia w wierze i religijności.
Przedwojenne kamienice podziwiać można m.in. przy ul. Hożej, w bliskim sąsiedztwie Novotelu, jednego z najpopularniejszych hoteli w Warszawie. Niemal każdą z nich wyróżniają niezwykłe elementy dekoracyjne:
- w kamienicy przy ul. Hożej 45 uwagę zwraca unikalna, kolorowa posadzka;
- kamienicę przy ul. Hożej 27 wieńczy kopuła z miedzianym hełmem;
- elewację kamienicy przy Hożej 27 zdobi niezwykła sztukateria.
Warto wspomnieć również o budynku przy ul. Wilczej 22. Zachwyt budzą nie tylko ściany pokryte mozaiką, ale również imponujące rzeźby atlantów. Na murze kamienicy wisi tabliczka: „Dom sprawdzony, min nie ma”. Jest to pamiątka po napisach, jakie pojawiały się po wojnie na ścianach wielu warszawskich obiektów i stanowiły dla mieszkańców sygnał, że mogą bezpiecznie wrócić do domu.
W innej z kamienic przy ul. Wilczej mieści się natomiast squat Syrena, wspierający kulturę alternatywną. W przedwojennym budynku działają takie organizacje jak Amatorski Front Operowy czy Anarchistyczny Czarny Krzyż.
Ogromne wrażenie robi również kamienica przy ul. Próżnej 14. Budynek jest obecnie opuszczony i zaniedbany, jego niezwykłość podkreślają jednak wywieszone na oknach fotografie Żydów, którzy przed wojną mieszkali w Warszawie.
Przedwojenne kamienice znajdują się także m.in. przy ul. Siennej, Marszałkowskiej, Dobrej, Kredytowej czy Żelaznej.
Hale targowe – przedwojenne serce warszawskiego handlu
Na przełomie XIX i XX wieku w stolicy zaczęły powstawać hale targowe, które miały tworzyć przestrzeń sprzyjającą rozwojowi handlu. Jako pierwszy powstał kompleks hal na Mirowie, który do wybuchu II wojny światowej był największym obiektem handlowym w Warszawie. W czasie powstania warszawskiego budynki zostały jednak podpalone – zachowały się jedynie ich mury. Na szczęście po zakończeniu działań wojennych udało się odbudować obiekt – do dziś Hala Mirowska stanowi ważny punkt na handlowej mapie stolicy.
Niedawno przywrócono świetność także innej przedwojennej hali targowej – Hali Koszyki, która przez wiele lat po zakończeniu wojny stopniowo niszczała. W nowo otwartym obiekcie zawarto pozostałości przedwojennych secesyjnych elementów wystroju – odrestaurowano zachowane mury, a w korytarzach wejściowych położono oryginalne płytki ceramiczne. Obok restauracji i punktów handlowych znalazło się również miejsce na ekspozycję upamiętniającą historię hali.
Przedwojenne kina, czyli jak bawiła się stolica
Do dziś zachowały się również wspomnienia kin, które przed wybuchem II wojny światowej dostarczały rozrywki mieszkańcom stolicy. Warto wspomnieć m.in. o:
- Kinie Femina, które powstało w kamienicy z 1935 roku. W czasie wojny w miejscu kina otwarto teatr, a sam budynek znalazł się w obrębie getta warszawskiego. Nie został jednak zburzony w czasie akcji likwidacyjnej i w latach 50. ponownie funkcjonowało tu kino. Filmy były wyświetlane aż do 2014 roku, kiedy to obiekt został zamknięty. Na miejscu dawnego kina ma powstać… supermarket.
- Kinie Palladium, które działanie rozpoczęło przed II wojną światową, jednak w czasie okupacji nie było dostępne dla Polaków. Obecnie kino już nie funkcjonuje, w jego budynku mieści się jednak otwarty po wojnie studencki klub Hybrydy oraz teatr, w którym organizowane są spektakle i koncerty.
Każdy z tych punktów przypomina o niesamowitej historii polskiej stolicy i sprawia, że Warszawa może zostać uznana za jedno z najbardziej niezwykłych miast Europy – właśnie dzięki swoich burzliwym, bohaterskim dziejom.
